1. Sprzedaż działek a status podatnika VAT
Status podatnika uzyskuje się nie tylko poprzez zarejestrowanie czy wpis działalności do rejestru. Może go uzyskać również osoba, która faktycznie wystąpi w charakterze podatnika, czyli stanie się podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą polegającą np. na obrocie nieruchomościami. Uznanie, czy dany podmiot działa jako podatnik VAT w odniesieniu do konkretnej czynności, każdorazowo wymaga oceny okoliczności faktycznych danej sprawy. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał 15 września 2011 r. wyrok w połączonych sprawach C-180/10 i C-181/10 (Słaby oraz Kuć i Jeziorska-Kuć), w którym dał istotne wskazówki dotyczące zasad opodatkowania gruntów. W orzeczeniu tym wskazano, że dostawa gruntu przeznaczonego pod zabudowę podlega VAT, gdy państwo członkowskie skorzystało z możliwości przewidzianej w art. 12 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE i wprowadziło w prawie krajowym odpowiednie regulacje.
Przepis ten daje możliwość opodatkowania VAT sprzedaży gruntów pod zabudowę, niezależnie od częstotliwości takich transakcji oraz od kwestii, czy sprzedawca prowadzi działalność producenta, handlowca lub usługodawcy, pod warunkiem że transakcja ta nie stanowi jedynie czynności związanej ze zwykłym wykonywaniem prawa własności.
Polska nie skorzystała z "opcji opodatkowania". Ponadto po wyroku uchylono przepis przyzwalający na opodatkowanie sprzedaży "w okolicznościach wskazujących na zamiar częstotliwego działania". Ten ostatni zwrot uchodził bowiem za dość kontrowersyjny.
Z orzeczenia tego wynika, że:
- osoby fizycznej nie można uznać za podatnika podatku od wartości dodanej, gdy sprzedaje grunt, na którym prowadziła działalność rolniczą, jeśli został on przekształcony wskutek zmiany planu zagospodarowania przestrzennego, niezależnie od woli tej osoby, w grunt przeznaczony pod zabudowę. Sprzedaż ta nie podlega VAT, pod warunkiem że następuje w ramach zarządu majątkiem prywatnym tej osoby;
- osobę fizyczną można uznać za podatnika podatku od wartości dodanej, gdy w celu sprzedaży podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców.
Okoliczność, że osoba ta jest "rolnikiem ryczałtowym", jest w tym zakresie bez znaczenia.
Właściciel przedsiębiorstwa deweloperskiego sprzedaje prywatną nieruchomość nabytą w drodze spadku po dziadkach. Sprzedaż ta nie podlega VAT.
Zobacz: Prawo dla firm
1.1. Sprzedaż majątku prywatnego
Nie zawsze sprzedaż nieruchomości stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT. Decyduje o tym wiele czynników.
Jeżeli dana osoba jedynie sprzedaje swój majątek prywatny, to niezależnie od rozmiarów transakcji (liczby działek, częstotliwości transakcji, wartości) nie uzyskuje z tego tytułu statusu podatnika VAT.
Przykładowo warto tu wskazać wnioski wypływające z uzasadnienia wyroku WSA w Bydgoszczy z 20 czerwca 2017 r. (sygn. akt I SA/Bd 540/17). Z opisu stanu faktycznego wynikało, że organ podatkowy stwierdził, iż skarżący działał jako podatnik VAT, o czym świadczyły m.in. następujące okoliczności:
- nabycie nieruchomości,
- jej podział na mniejsze działki gruntu,
- cykliczne dokonywanie sprzedaży na przestrzeni wielu lat,
- kwoty uzyskiwane z tytułu sprzedaży kilkakrotnie przekraczały cenę ich nabycia,
- podziały działek były dokonywane na wniosek strony,
- do nowo powstałych działek zapewniono dojazdy,
- w wyniku złożonych wniosków były wydawane decyzje o warunkach zabudowy.
Zobacz: Podatki
Jednak w ocenie sądu przedstawione okoliczności nie wskazują, że sprzedawca działek podejmował "aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców". Sąd zwrócił bowiem uwagę, że nie udowodniono prowadzenia przez skarżącego działań marketingowych w celu dokonania sprzedaży działek. Również fakt uzyskania przez stronę w odniesieniu do niektórych działek decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu przed sprzedażą nieruchomości nie przesądzał, iż działanie to było podejmowane w ramach działalności gospodarczej.
Wystąpienie z wnioskiem o uchwalenie dla terenu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego czy podział działek na mniejsze nie decydują o możliwości przypisania komuś "zawodowego" charakteru działalności.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Sprzedaż działek - skutki dla rozliczeń VAT.
W artykule omówiono również sprzedaż działek przez rolników oraz przypadki szczególnego przeniesienia własności działek.